همانطور که می‌دانیم، ترجمه مستقیم واژه‌ها از زبانی به زبان دیگر همیشه دقیق نیست و می‌تونه مفاهیم ظریفی را از دست بده. این مسئله به ویژه در حوزههای تخصصی مانند برنامه‌نویسی اهمیت بیشتری پیدا میکند.
واژه “Exception” در برنامه‌نویسی به رویدادهای غیرمنتظره‌ای اشاره دارد که در حین اجرای یک برنامه رخ میدن و جریان نرمال اون رو مختل می‌کنند. این رویدادها معمولاً ناشی از خطاهای برنامه‌نویسی، مشکلات ورودی یا شرایط غیرمنتظره‌ای در سیستم هستند.
ترجمه مستقیم “exception” به “استثنا” در فارسی، اگرچه رایج شده است، اما چندان دقیق و گویا نیست. در فارسی، “استثنا” معمولاً به معنای خارج کردن چیزی از یک قاعده کلی است و بار معنایی مثبتی دارد. در مقابل، “exception” در برنامه‌نویسی به یک مشکل یا خطا اشاره دارد و بار معنایی منفی‌تری داره.
اما چرا “استثنا” ترجمه مناسبی نیست؟
- مفهوم متفاوت: “Exception” به یک رویداد خطا اشاره دارد، در حالی که “استثنا” به معنای خارج شدن از قاعده است.
- بار معنایی متفاوت: “Exception” بار معنایی منفی دارد، در حالی که “استثنا” بار معنایی مثبت دارد.
- عدم دقت در انتقال مفاهیم پیچیده: ترجمه مستقیم می‌تواند منجر به سوءتفاهم در مفاهیم تخصصی شود.
به عنوان مثال به ترجمه‌های زیر نگاهی بیاندازید. این عبارات ممکنه که توی محاورات روزمره یا مستندات فنی پیدا بشن:
- “من یک استثنا در کد پیدا کردم.” این عبارت ممکنه به معنای پیدا کردن یک مورد خاص و منحصر به فرد باشد، در حالی که ممکن هم هست که منظور پیدا کردن یک خطا است.
- “استثناهای بررسی شده و بررسی نشده زیادی در کد مشاهده شده.” این عبارت ممکن است باعث سردرگمی جدی‌تری ایجاد کنند. حتما برای درک این جمله شما نیاز به کانکست بسیار زیادی دارید. در غیر اینصورت هر کسی ممکن است که برداشت خودش رو داشته باشه.
- استثنای ارتباطی با سرویس ثبت‌احوال به مدت ۵ دقیقه ۲۵۰ بار رخ داد: خب توی این مورد اصلا خود کلمه استثنا از معنی صاقط شده
- استثنای ارتباطی با دیتابیس: تصور کنید همچین جمله‌ای را می‌شنوید. چه چیزی در ذهن شما خطور میکنه. احتما چیزی که خطور میکنه خیلی بولد نیست. اونم بخاطر بار معنایی کلمه استثنا. چون تصور میکند که دیگه اتفاق نمی‌افته و نیازی به بررسی بیشتر نداره
پیشنهادهای جایگزین:
برای ترجمه دقیقتر “exception” میتونیم از عبارات زیر استفاده کنیم:
- رویداد خطا: به طور مستقیم به ماهیت رویداد و وجود مشکل اشاره میکند.
- خطای زمان اجرا: به زمان وقوع خطا و ارتباط آن با اجرای برنامه اشاره دارد.
- وقفه غیرمنتظره: به ماهیت ناگهانی و غیرمنتظره رویداد اشاره میکند.
- مشکل غیرمنتظره: به ماهیت مشکل و عدم پیشبینی آن اشاره میکند.
- خطای غیر منتظره
- خطا
همانند دو پیشنهاد آخر شاید واقعا نیازی به ترجمه نداشته باشیم.
به نظر شما چه معادلهای بهتری میتوان برای این عبارت بکار برد؟
